Büyük depremlerin ardından hepimizin aklına gelen ilk ve en önemli soru şudur: “Acaba benim evim güvenli mi?”. Bu endişe son derece doğaldır ve önlem almanın ilk adımıdır. Profesyonel bir analiz her zaman en doğru sonucu verse de, evin deprem güvenliği hakkında ön bir değerlendirme yapmak için kendi başınıza kontrol edebileceğiniz bazı kritik noktalar bulunmaktadır.
Bu rehber, bir uzman olmasanız bile binanızdaki potansiyel risk işaretlerini nasıl fark edebileceğinizi anlatmak için hazırlandı. Unutmayın, bu bir ön kontrol listesidir ve asla profesyonel bir “riskli yapı tespiti” raporunun yerini tutmaz.
İlk Adım: Binanızın Kimliğini Sorgulayın
Değerlendirmenin en başında binanızın resmi kayıtlarına ve geçmişine göz atmak gelir.
- Binanın Yaşı ve Yönetmeliği: Binanız hangi yıl yapıldı? Türkiye’de 1999 Gölcük Depremi bir milattır. 2000 yılından sonra yapılan ve özellikle 2007 ve 2018 deprem yönetmeliklerine uygun olarak inşa edilen binalar, teorik olarak daha güvenlidir. Binanızın ruhsatını ve projesini inceleyerek bu bilgiye ulaşabilirsiniz.
- Zemin Etüdü: Binanın inşa edildiği arazinin zemin yapısı, deprem performansını doğrudan etkiler. Projesinde zemin etüdü raporu var mı? Özellikle dere yatağı, dolgu zemin gibi gevşek zeminler risk faktörünü artırır.
Gözle Kontrol Edebileceğiniz 5 Kritik Soru
Evinizin içinde ve binanın çevresinde dolaşarak aşağıdaki sorulara yanıt arayın. Bu, evin deprem güvenliği hakkında size önemli ipuçları verecektir.
1. Zemin Katta Değişiklik Yapılmış mı? Binaların en kritik katı zemin katıdır. Maalesef alan kazanmak için market, dükkan veya banka gibi işletmelerin yaptığı tadilatlar sırasında taşıyıcı kolonların kesilmesi veya duvarların kaldırılması sıkça karşılaşılan bir durumdur. Binanızın orijinal projesine aykırı olarak zemin katta bir kolonun kesilip kesilmediğini veya duvarların kaldırılıp kaldırılmadığını araştırın. Bu, binayı depreme karşı en savunmasız hale getiren faktörlerden biridir.
2. Kolon ve Kirişlerde Gözle Görülür Hasar Var mı? Binanın iskeletini oluşturan kolon (dikey) ve kirişlerde (yatay) derin çatlaklar, dökülmeler veya paslanmış demirlerin görünüp görünmediğini kontrol edin. Özellikle 45 derecelik açıyla uzanan derin çatlaklar, taşıyıcı sistemde bir sorun olduğunun işareti olabilir. Sıva çatlakları genellikle tehlikeli olmasa da, çatlağın sıvanın altındaki betona ulaşıp ulaşmadığı önemlidir.
3. Bodrum Katı Nemli mi veya Su Alıyor mu? Bodrum katına inin. Ağır bir rutubet kokusu, duvarlarda nemlenme veya su birikintisi var mı? Sürekli su alan veya nemli bir bodrum, bina temelindeki demirlerin zamanla paslanmasına (korozyon) ve taşıyıcı özelliğini kaybetmesine neden olur. Bu durum, binanın temelini zayıflatan gizli bir tehlikedir.
4. Binada Simetri ve Düzen Var mı? Binanıza dışarıdan bakın. Çıkmalar (konsollar) çok mu abartılı? Binanın planı çok girintili çıkıntılı ve asimetrik mi? “L”, “T” veya “U” gibi karmaşık şekilli binalar, deprem sırasında farklı salınım yaparak birleşim noktalarından hasar görmeye daha yatkındır. Dikdörtgen veya kare gibi daha düzenli planlara sahip binalar genellikle daha iyi performans gösterir.
5. Genel Malzeme Kalitesi Nasıl? Binanın genel durumuna bakın. Beton kalitesi hakkında fikir edinmek için bodrum veya otopark gibi sıvasız alanlarda betonu inceleyin. Elinizle kolayca ufalanıyor mu veya deniz kabukları gibi yabancı maddeler içeriyor mu? Bu, inşaat sırasında kalitesiz malzeme kullanıldığının bir işareti olabilir.
Profesyonel Yardım: Riskli Yapı Tespiti
Yukarıdaki kontroller sonucunda ciddi şüpheleriniz oluştuysa, atmanız gereken en doğru adım profesyonel destek almaktır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış kurumlar aracılığıyla “Riskli Yapı Tespiti” talebinde bulunabilirsiniz. Bu süreçte uzmanlar binanızdan örnekler alarak ve statik projelerini inceleyerek size bilimsel bir rapor sunar.
Sonuç: Bilinçli Olmak ve Önlem Almak
Evinizin deprem güvenliği endişe duyulması gereken bir tabu değil, üzerine gidilmesi gereken bir sorumluluktur. Binanızı bu rehberdeki adımlarla değerlendirmek, bilinçlenmek ve gerekirse harekete geçmek için ilk adımı atmanızı sağlar. Unutmayın, deprem değil, hazırlıksızlık ve çürük binalar can alır. Güvenliğiniz için deprem anında ne yapacağınızı bilmek ve yaşadığınız yapıyı tanımak hayati önemdedir.
Bir yanıt yazın